Epey bir aradan sonra 100. doğum gününü kutlayanlarla devam ediyorum; bu sefer de bir seramik tasarımcısı, Susie Cooper. Britanyalı tasarımcılar arasında seramik ürünlerinde kalite ve yenilikle özdeşleşmiş, yetmiş yıla yakın bir üretkenliğin ürünleri bugün galeriler ve koleksiyoncular tarafından aranmakta.
Yedi kardeşin en küçüğü olarak 1902 yılında Stansfield/Burslem, Stoke on Trend'de dünyaya gelen Susie Vera Cooper çocukken onu yaramazlık yapmaktan alıkoyan tek şeyin kalemleri ve suluboyaları olduğunu söylüyor. Gençliğinde bir taraftan ailenin fırın ve bakkal dükkanında çalışırken bir taraftan da Burslem Sanat Okulu'nun akşam kurslarına devam eder. Yeteneği fark edilince bir burs alarak normal öğrenci statüsünde kabul edilir. Onun yeteneğini fark eden ve eğitimi sırasında etkileyen hocalarından biri olan Gordon Forsyth, Londra Kraliyet Sanat Akademisi mezunudur ve Arts&Crafts hareketinin izleyicisi olmakla beraber onların aksine endüstrileşmeyi desteklemekte ve, sanat ve tasarımın endüstri için iyi bir kaynak olduğu inancındadır. Üstelik de değişik seramik kuruluşlarında sanat yöneticisi olarak çalışmıştır. |
|
Susie Cooper, 1938. Ürünleri kadar kendisi de güzelliği ile dikkat çekiyor.
| Başarılı çalışmalarına rağmen şirketin seçmiş olduğu ürünlerin üzerine desen uygulamak onu doyurmamaktadır, seramik ürünlerini kendi tasarlamak istemektedir. Bu nedenle 1929 yılında ailesinin desteğiyle kendi şirketini kurar. Üç hafta sonra ev sahibi iflas ettiğinden işini kapatmak zorunda kalır ama kısa bir süre sonra Chelsea Works Burslem'de yeniden açacak, 1931 yılında da ona en kaliteli beyaz ürünler veren Wood&Sons'ın yanına taşınarak ünlü "Crown Works" şirketini kuracaktır. Susie Cooper artık dekor çalışmaları yanı sıra kendi ürünlerinin tasarımlarını |
“Cube” kahvaltı takımı 1931-34 yılları arasında üretildi.da gerçekleştirebilmektedir. En verimli dönemi olan 1930'lu yılların çalışmaları parlak bitkisel motifleri, çarpıcı renkli el dekorlu geometrik ve modernist tasarımlar olarak dönemin zevkini yansıtmaktadır.Ürünleri Londra'nın değişik dükkanlarında satılmaktadır. 1932 Britanya Endüstri Fuarı'ndaki standında sergilediği "Kestrel" kahve takımı biçim ve dekorları ile onun nesnelerin hem yararlı hem de zevkli olabileceği ideallerini yansıtmaktadır. Üstelik de artık sır altı dekor tekniğini de uygulayabilmektedir.Londra'daki ajanı olan Jack Adams, onun ürünlerini satmak için geliştirdiği slogan "Susie Cooper ürünleri olmadan hiç bir ev mükemmel değildir" tutmuş hatta York Düşesi bile onun ürünlerini satın almıştır.
Değişik bir çalışma tekniği de Wood's şirketinin çömlekçilerine kendi tasarımları olan vazo ve diğer dekoratif ürünler yaptırmakta ve onları oyma veya el dekorlu "stüdyo" ürünleri olarak kullanmaktadır. Dekor olarak stilize hayvan veya bitki desenlerini henüz fırınlanmamış ürünlerin üzerine kopya etmekte daha sonra da keskin bir aletle yontmaktadır. Bu tür ürünlerin çok tutulması üzerine kalıplama yöntemine geçecek ama yine de son işlem olarakdesenlerin çizgileri elle keskinleştirilecektir. Erkeklerin yoğun olduğu bir endüstri dalında kendini kabul ettiren Susie Cooper yeni kurulmuş olan Endüstriyel |
|
"Graduated Black Bands" dekorlu "Kestrel" takımı ihraç ürünlerinin başında geliyor; 1932-50 arasında en çok üretilen tasarımlarındandı. "Acorn" E325 desenli el yontması sürahi, 1932 | Bir okul olarak tanımladığı fabrikasında yanında çalışan kişileri eğitirken kendisinin de öğrendiğini söylemektedir. 1934 yılında yeni bir teknik geliştirir, ürünlerin fırına girmeden önce işaretlemekte kullanılan boya kaleminin daha yaratıcı bir işte kullanılabileceğini savunarak kendisi için farklı renklerde özel kalemler ürettirir. Bu kalemlerle doğrudan bisküvi üzerine çalışılabilmektedir, çalışırken kulak tırmalayan bir ses de çıksa sonuç ürün tekstürlü çizgileri ile zarif bir dekor tekniğidir. Bir başka geliştirdiği teknik de litografi kalıplarını geliştirerek ile yapmış olduğu |
Bu arada yeni bir üretim alanına geçmeyi düşünmektedir, çocuk giysileri. 1939 baharında "Susie Cooper miniatures" adıyla yirmi kadar tasarımdan oluşan bir portfolyo hazırlamış ve Harrod's mağazalarının ilgisini çekmiştir. O yıl savaşın başlamasıyla bu planını gerçekleştiremeyecektir. Savaşın başlamasıyla her türlü malzeme kısıtlamasına geçildiğinden, "dekorlu" ürünlere ancak ihracat amacıyla izin verilmektedir. Bir çok çalışanı da savaş üretimi için başka fabrikalarda görevlendirilir. Bütün bu zorluklar içinde güzel bir olay 1940 yılında Susie Cooper'a "Royal Designer for Industry" (Endüstri için Kraliyet Tasarımcısı" unvanı verilmesidir ve ilk kez bir seramikçiye verilmektedir.
| Savaşın getirdiği bütün zorluklar yetmiyormuş gibi1942 yılında Wood's fabrikasının ambalaj bölümünde çıkan yangın Crown Works' a sıçrayacak, stokların ve Susie Cooper'ın litografilerinin büyük bir kısmının da kül olmasına neden olur. Savaş kısıtlamalarıyla fabrikayı tekrar toparlamanın anlamsız olduğuna karar verilir. Yakın dostu ve yardımcısı olan yeğeni Ted Beeson da savaşta ölünce tek avunduğu konu yeni doğan oğlu Tim’dir. |
|
Amerika için üretmiş olduğu "Moustache" (Bıyık) fincan ve tabağı1950 yılında Susie Cooper Longton'da Jason fabrikası diye bilinen iki fırınlı fabrikayı satın alarak "bone china" porselen üretimine geçer. Üretim yöntemi değişmek zorundadır, porselen takımlar üretildikten sonra Crown Works'de dekorları yapılmaktadır. Bu dönemin "Quail" serisi en zarif örnekler arasında yer alacaktır, adından da anlaşılacağı gibi bıldırcın yumurtalarının kabuğu kadar ince ve hafiftir. Bu tarzda üretilen "Lion and Unicorn", 1951 yılı "Festival of Britain"ın en gözde ürünlerindendir ve Kraliyet Pavyonu’nda sergilenir.
1957 yılında ikinci nedeni bilinmeyen bir yangında Crown Works depoları yanacak geriye sadece dekor atölyeleri kalacaktır. Fabrika ancak bir yılda toparlanır,"Eğer bir şeyi çok istiyorsanız, onu gerçekleştirmek için gücü ve olanakları buluyorsunuz" der. Bu arada az sayıda olsa da yeni tasarımlar geliştirmiştir "Black Fruit" ve "Can" gibi. Artık sadece çay ve kahve takımları değil yemek takımları da üretmek istemektedir ama fabrika alanı yeterli değildir. Bunun da bir çaresini bulur, yakın dostu olan R.H.&S.L. Plant şirketinin kullanmadığı porselen bisküvi fırını bulunduğunu fark eder ve Jason fabrikasını satarak 1958 yılında R.H.&S.L. Plant ile birlikte "Tuscanny" grubunu oluştururlar.
| Plant ailesi ekonomik güçlükler yaşamaktadır, 1966 yılında Wedgewood'un şirketi devralma önerisi ret edilemeyecek kadar ilginçtir. Susie Cooper bu büyük işletmede yönetimle ilgilenmeyerek daha çok tasarımlarına ve deneylerine vakit ayırmayı ümit etmektedir. Wedgewood şirketi de Susie Cooper'ın ününden ve yetenekli çalışanlarından yararlanmayı düşünmektedir.Susie Cooper'in beğenilen "Can” serisini üretmeye devam eder, ilginç bir üretim de beyaz porselenin üzerine aerograf tekniğinin kullanıldığı "Contrast" serisidir. Tasarımlarına |
"Classic Vista" 990, Cooper'ın popüler tasarımlarından biri; 19591967 yılında Londra'ya yaptığı bir yolculuğun sonunda 'Swinging' Londra ona Pop sanatından etkilenmiş genç çizgili tasarımlarına esin kaynağı olacaktır, "Carnaby Daisy", "Corn Poppy" tipik örnekleridir. Aynı şekilde "Harlequinade" takımı üst üste binen parlak renk lekeleriyle özellikle İskandinav ülkelerinde çok tutulacaktır. Altmış yaşını aşmış bir tasarımcının döneminin trendini yakalayabilmesi ilginçtir. Üstelik de porselen üretiminde geleneksel bir yeri olan Wedgewood gibi bir kuruma kabul ettirebilmesi.
| Bütün bu başarılarına rağmen Wedgewood yönetimiyle anlaşamamaktadır, üretimi sınırlanmaktadır. 1972 yılında kocasının ölümü işleri daha da zorlaştırır. Tümüyle yönetimden ayrılarak sadece tasarımcı olarak çalışmaya devam eder. 1979 ekonomik krizi onu da etkilemiştir, Susie Cooper'in yaşamının merkezi olarak elli yılını verdiği Crown Works kapanmak zorundadır. Atölyesini bir başka Wedgewood kuruluşu olan William Adams&Sons fabrikasına taşır. |
|
"Harlequinade" serisi Wedgewood şirketine yeni bir imaj kazandırmıştır.
| "Bugünün dünyasında dünün koşullarıyla yaşayabileceğime inanmıyorum. Zaman sürekli değişiyor ve ben de oturup ölmeyi bekleyemem. Bir şeyler yapabileceğim süre yapmamak bence aptalca bir davranış" diyen Susie Cooper 1987 yılında Victoria&Albert Müzesi'nin düzenlemiş olduğu retrospektiv sergiye katılacaktır. Hatta Bryn Youds'un üzerinde çalıştığı kendisiyle ilgili kitapla da ilgilenecektir, eserlerinin ve etkilerinin tanınmasını arzu etmektedir. Önsözünü yazmaya söz vermiştir ama gerçekleştiremez 28 Temmuz 1995 te ölünceye kadar bir şeyleri düzeltmek ve geliştirmekle uğraşır. Art Deco döneminden başlayarak 1980’lere kadar olan çalışmalarıyla İngiliz seramik tasarımına ve üretimine damgasını vuran Susie Cooper, işini ilk kurduğu zaman amacı olan "zevkli ama fazla parası olmayan profesyonel kişilerin satın alabileceği bir üretim" i gerçekleştirdiği kadar modanın geçiciliğinden |
Susie Cooper, çalışma arkadaşları Doris Gleaves ve Nora Dobbs ile, 1987’de Victoria & Albert müzesinde açılan sergide.Susie Cooper'ın 100. yıl kutlamaları içinde İngiltere'de düzenlenen ilginç sergiler ve etkinliklerden bazıları:
29 Mart-31 Ekim 2002; Wedgewood Museum'da "Susie Cooper Style" (sergi)4 Mayıs-7 Temmuz 2002; Pottery Museum, Stoke on Trend (sergi)25 Mayıs 2002; "Susie Cooper Centenary Day" (değişik söyleşiler)18 Haziran-8 Eylül 2002; Victoria&Albert Museum'da "Given by Susie Cooper" (sergi)19-22 Temmuz 2002 Wedgewood Memorial College, Barleston’da “The Susie Cooper Centenary Weekend" (dersler ve gezi)11 Haziran 2002 Bonham's Londra’da açık artırma
Konuyla ilgilenenler ve diğer etkinlikleri izlemek isteyenler için: www.martra.freeserve.co.uk/susie-cooper_main/centenary.html
Kaynakça:Casey,Andrew., Eatwell,Ann.,"Susie Cooper, A Pioneer of Modern Design"ISBN 1851494111Youds, Bryn., "Susie Cooper, An Elegant Affair", Thames and Hudson London 1996
